Pierwszy raz zobaczyłem Janusza Kapustę kilka lat temu w telewizji, gdy rozprawiał z kimś na temat przestrzeni, nieskończoności i Absolutu, trzymając w dłoniach dziwną bryłę. Jak się później okazało, był nią odkryty przez niego jedenastościan, który nazwał K-Dron. Zachwyciło mnie to, że dwa połączone ze sobą jedenastościany dają idealny sześcian! Postanowiłem napisać mail do tego tajemniczego jegomościa, zapytując o symbolikę K-Dron. Mnie, jako psychologowi, ten aspekt wydał się najważniejszy.
Janusz Kapusta okazał się osobą serdeczną i niezwykle gościnną poznawczo. Wymieniliśmy mailowo kilka uwag na temat geometrii, filozofii i psychologii. Równie zręcznie odwoływał się do koncepcji C.G. Junga, co do zapomnianych już rozmyślań Mikołaja z Kuzy. Pisał z Nowego Jorku, do którego trzydzieści trzy lata temu wyjechał na… trzy miesiące. Sankcje stanu wojennego nie pozwoliły mu wrócić z krótkiego pobytu związanego z jego autorską wystawą. Zostawił tu przyjaciół, dość dobre relacje ze światem sztuki i, niczym pierwsi osadnicy, zagnieździł się w tym wielkim mieście.
Kapusta jest doskonałym przykładem tego, jak trudności przekształcać w wyzwania, a te z kolei zamieniać na zadania do wykonania. Jego dorobek można znaleźć na stronie k-dron.com. Uderza ciekawe łączenie sztuki z nauką, działaniami społecznymi i realizacjami użytkowymi. Warto wczytać się w biogram Kapusty, by znaleźć tam takie rewelacje, jak na przykład stałe rysowanie dla New York Times i Washington Post (w 2006 roku Kapusta został uznany za najlepszego rysownika prasowego świata), projekt okładki do pierwszej biografii Boba Dylana, działania w przestrzeni teatru i mnóstwo międzynarodowych nagród.
Wielu Polaków zna twórczość Janusza Kapusty choćby z rysunków, które zamieszczał w „Gazecie Wyborczej”, „Wprost” i „Rzeczpospolitej”. W tym ostatnim tytule jego prace ukazywały się przez kilkadziesiąt tygodni w rubryce „Plus Minus”, której redagowanie przejął po Stanisławie Mrożku. Właśnie one składają się na obszerną zawartość książki, która w październiku 2014 roku pojawiła się w księgarniach. Już sam tytuł jest intrygujący: „Plus minus. Podręcznik do myślenia” (Wydawnictwo Zysk i S-ka). W centralnym punkcie okładki widnieje narysowana czarnym tuszem figura, która okazuje się narratorem i metaforycznym uosobieniem każdego z nas. Z lewej strony figury widzimy szachowego piona, a z prawej figurkę Buddy. Zamierzeniem Kapusty było, by w pracach humorystycznych figura przypominała bardziej piona, a w mądrościowych – Buddę.
Na kolejnych stronach książki widnieje grubo ponad 300 prac, które są zręczną kompilacją obrazu i tekstu. Całość reprezentuje myśl, konstatację lub osobistą refleksję autora. Dodatkowo na żółtych kartkach znajdziemy szersze komentarze Kapusty. Strony te odgradzają prace, pogrupowane po 11 (symboliki K-Dron nie mogło zabraknąć). Czytelnik może otworzyć książkę na dowolnej stronie. Niemal każdy co jakiś czas wydaje z siebie okrzyk zachwytu połączonego z oczarowaniem, gdy dostrzega trafność znalezionego przekazu. Podam tylko kilka przykładowych obserwacji, które zwróciły moją uwagę. Ze względu na miejsce, w którym ten tekst jest zamieszczony, wybrałem myśli dotyczące rozwoju osobistego i zmiany:
- Światło jak człowiek musi się narodzić – ciemność trwa.
- W podróży przez życie to my sami jesteśmy zmieniającym się krajobrazem.
- Liście starzeją się kolorowo.
- Katastrofy i przypadki wymuszają zmiany.
- Małymi kroczkami zmierzamy do dużych kroków.
- Optymista wierzy w innych, pesymista nie wierzy nawet w siebie.
- Zakończenie też musi się zacząć.
Paweł Fortuna i Janusz Kapusta z jedenastościanem K-Dron
Paweł Fortuna
Psycholog biznesu, wykładowca na Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie i w Instytucie Psychologii KUL, ekspert Harvard Business Review, autor dziewięciu książek, w tym “Pozytywnej psychologii porażki” (Nagroda Teofrasta za najlepszą popularnonaukową książkę psychologiczną 2012 roku), członek ZAiKS, kompozytor i autor tekstów.
