Brak presji i przymusu w działaniu wiąże się z większymi możliwościami samoregulacji[1]. Innymi słowy, im mniejszy nacisk z zewnątrz, tym łatwiej jest nam znaleźć wewnętrzną motywację do działania.
Jednym z narzędzi psychologicznych wspomagających pracę z motywacją klienta jest model R. Ryana i E. Deciego (2000)[2]. Naukowcy w oparciu o badania zakładają, że motywacja jest stanem wewnętrznym i nie można zamienić motywacji zewnętrznej w wewnętrzną. Można jednak stworzyć klientowi warunki, w których pojawienie się u niego motywacji wewnętrznej będzie bardzo prawdopodobne lub wyeliminować niesprzyjające temu okoliczności.
Istnieją trzy takie warunki:
- Autonomia – „Czy mam wybór?”;
- Kompetencja – „Czy wiem, jak to zrobić?”;
- Stosunek do innych ludzi – „Czy w kontekście, w którym działam, istnieje poparcie społeczne dla tego działania?”.
Autonomia
Dzięki pracy metodą coachingu klient uświadamia sobie, że wybór istnieje. Stworzenie klientowi bezpiecznych warunków, w których może dać upust emocjom – również frustracji – pozwala przejść do kolejnego etapu, w klient może się odblokować, na przykład dzięki pytaniom modelu GROW.
Kompetencje
Wiele osób nie potrafi wykonywać dobrze swojej pracy – z powodu nieustannego postępu technicznego, zmian ścieżek kariery czy miejsc pracy, nagłych wysokich awansów, niewystarczających szkoleń doskonalących umiejętności. Każdy zawód wymaga ciągłego aktualizowania wiedzy.
Często niektórym osobom, szczególnie na wysokich stanowiskach, trudno jest się przyznać, że potrzebują szkolenia i/lub pomocy wykwalifikowanego specjalisty w zespole (na przykład kadrowca czy finansisty). Pomoc coacha jest w tej sytuacji nieoceniona. Wystarczy zadać pytanie: „Co konkretnie powinieneś/powinnaś wiedzieć, żeby poradzić sobie z tym zadaniem?”.
Stosunek do innych ludzi
Część klientów lubi swoją pracę. Istnieje jednak spora grupa, która pracuje na określonym stanowisku na przykład wyłącznie ze względu na poczucie odpowiedzialności wobec własnej rodziny albo też chce utrzymać dobre relacje z kimś ważnym czy pozycję społeczną.
Kiedy klient w procesie coachingowym uświadamia sobie albo rewiduje własne przekonania dotyczące tego, jaki wpływ ma jego praca na stosunek do innych ludzi, wówczas zyskuje wewnętrzną motywację do dalszego działania lub do zmiany.
W samej pracy negatywnie na wewnętrzną motywację wpływa kilka czynników:
- rywalizacja;
- nieprzekraczalne terminy wykonania zadań;
- nadzór i poczucie bycia kontrolowanym, w sytuacjach kiedy postrzegamy siebie jako osobę kompetentną do wykonania zadania[3].
Pozytywnie wpływają trzy kluczowe czynniki:
- docenianie zaangażowania i sukcesów;
- dobre relacje i pozytywna atmosfera w miejscu pracy;
- jasno stawiane cele[4].
Oczywiście wymienione wyżej warunki (autonomia, kompetencja oraz stosunek do innych ludzi) nie zawsze pojawiają się jednocześnie i z równym natężeniem w pracy z klientami. Czasami tylko jeden obszar ma kluczowe znaczenie w określonym momencie kariery zawodowej danej osoby. Warto jednak mieć świadomość, że są to kluczowe obszary pracy z klientem w coachingu kariery, pomocne w odnalezieniu przez klienta wewnętrznej motywacji do pracy.
Literatura:
[1] Kadzikowska-Wrzosek, R. Psychologia Społeczna ISSN 1896-1800 2010 tom 5 4 (15) 330–344 .Wolna wola w świetle badań współczesnej psychologii nad procesami samoregulacji i samokontroli.
[2] Ryan, R.M., Deci, E.L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development and well-being. American Psychologist, 55(1), 58-68.
[3] Badania Stone, Deci, Ryan, 2009 r.
[4] Niemczyk A. i inni, „Motywacja pod lupą”, wyd. Helion 2009, Badanie „Polska mapa motywacji – czyli co motywuje polskich pracowników” str. 273 ISBN 978-83-246-0466-1.