Koreańskie kosmetyki? Wegańska knajpa? Wypożyczalnia rowerów? Masz pomysł na własny biznes? Czujesz, że w obecnej pracy na etacie marnujesz swoje talenty? Chcesz spróbować, jak to jest być samodzielnym przedsiębiorcą? Do dzieła!
Decyzja o poprowadzeniu własnego biznesu często bywa spontaniczna i podejmowana pod wpływem emocji. Ba, znam historie biznesów zakładanych bez bazowej kalkulacji kosztów i przychodów. Uruchomienie własnego biznesu oznacza zgodę na zmianę i podlega wszystkim procesom emocjonalno-poznawczym, charakterystycznym dla wejścia w zmianę. Zakłada również, że możesz odczuwać ambiwalentne uczucia – od ekscytacji, przez niepewność, niecierpliwość, niepokój, zadowolenie, zaangażowanie po rezygnację. Typowe myśli, które będą Ci towarzyszyć: „Czy dam radę?” , „Chyba najgorsze mam za sobą”, „Nie będzie tak źle…”.
Nawet jeżeli myślisz o małym start-upie, dobrze jest na chłodno przeanalizować kilka obszarów, które są kluczowe dla każdej, najmniejszej nawet firmy. Oczywiście żadna początkowa analiza nie gwarantuje rynkowego sukcesu, jednak odpowiedzi na kluczowe pytania dotyczące modelu biznesowego pomogą uniknąć zagrożeń czyhających na poczatkującego przedsiębiorcę i ograniczyć ryzyko działania w chaosie, a także nietrafione decyzje i ich konsekwencje.
Etap pierwszy: niezbędna refleksja, czyli pytania diagnostyczne
Jeśli myślisz o własnej działalności lub jesteś początkującym przedsiębiorcą, sprawdź listę pytań w 10 obszarach – kluczowych dla funkcjonowania Twojego biznesu (wg Business Model You):
- Twoje zasoby: Kim jesteś? Z czego wynika Twój potencjał (uwzględnij wykształcenie, dotychczasowe doświadczenie zawodowe, zdolności, umiejętności, ale też zainteresowania, hobby, pasję)? Jakie cechy Twojej osobowości sprzyjają Ci w pracy (temperament, intro-, ekstrawertyzm, ugodowość, styl uczenia się)? Na ile pomysł na biznes jest zgodny z Twoją pasją lub jak bardzo jest odległy od tego, co lubisz robić? Czy Twoje zasoby są wystarczające, żeby stać się samodzielnym przedsiębiorcą, czy będziesz potrzebować pomocy innych?
- Oferowana wartość: Co chcesz oferować światu? Dla kogo to, chcesz oferować, może stanowić wartość? Które z elementów Twoich usług/produktów klient ma docenić najbardziej i dlaczego? Jaki problem klienta rozwiązuje to, chcesz oferować, lub jakich korzyści dostarcza?
- Klienci: Kto będzie Twoim klientem (komu potrzebna jest wartość, jaką oferujesz, i kto zechce za nią zapłacić)? Co wiesz o swoim kliencie (co jest dla niego ważne, w jaki sposób podejmuje decyzje, gdzie jest, kto ma do niego dostęp)? Jakich klientów potrzebujesz (kim jest Twój wymarzony klient i dlaczego)?
- Kanały dotarcia: Gdzie klient może nabyć Twoją usługę/Twój produkt? Skąd dowie się o Tobie (jakimi kanałami chcesz docierać do klientów, a jakimi będziesz promować/dostarczać i obsługiwać swoją usługę /swój produkt)? Czy to kanał optymalny dla klienta, czy może dla Ciebie? Ile będzie kosztować pozyskanie takiego klienta (czas, pieniądze), a ile jego ewentualna późniejsza obsługa i utrzymanie?
- Konkurencja: Kto będzie Twoim konkurentem? Kto już działa na danym rynku? Jaką masz przewagę w stosunku do konkurencji, w czym jesteś lepszy (wartość dla klienta, cena, zakres, emocje)?
- Kluczowi partnerzy: Kto Ci pomoże? Z kim chcesz się rozwijać (uwzględnij nie tylko rozwój biznesu, ale także własny)? W jakich obszarach potrzebujesz pomocy i jaki będzie koszt takiej pomocy (finanse, czas, zaangażowanie)?
- Kluczowe działania: Co będziesz robił (uwzględnij konkretne działania i wybierz 5 kluczowych zadań)? W jaki sposób chcesz pozyskiwać klientów? W jaki sposób chcesz obsługiwać i utrzymywać już pozyskanych klientów?
- Relacje z klientami: W jakie interakcje wchodzisz z klientem? W jaki sposób komunikujesz się z klientem (zgodnie z własnymi preferencjami czy tak, jak woli klient; osobiście, za pośrednictwem osób trzecich lub systemu)? Jakich relacji oczekuje od Ciebie klient (zapytaj klienta!)?
- Nakłady (inwestycje/koszty): Jakie najważniejsze koszty ponosisz (uwzględnij zarówno koszty „twarde” typu czas, pieniądze, jak i „miękkie”, takie jak stres, energia, niezadowolenie, wysiłek)? Jakie koszty musisz ponieść na początku (jednorazowo), a jakie będziesz ponosić w sposób ciągły? Które z kluczowych działań generują najwyższe koszty miękkie?
- Zyski: Czy Twoje (planowane) przychody są adekwatne do podejmowanych przez Ciebie działań? Jak wyceniasz oferowaną przez siebie wartość? Jakie przychody i zyski są dla Ciebie satysfakcjonujące?
Odpowiedzi na te diagnostyczne pytania już na początku zapewnią Ci kilka istotnych korzyści.
- Po pierwsze: pomogą uprościć koncepcje, uporządkować i urealnić pomysły, wyeliminować to, co zbędne, wybrać to, co najbardziej istotne dla funkcjonowania firmy.
- Po drugie: znacznie zredukują niepewność i poczucie zagubienia związanego ze zmianą.
- Po trzecie: pozwolą skoncentrować się na efektywnym działaniu i podejmowaniu decyzji sprzyjających odnoszeniu sukcesów w nowej działalności.
Etap drugi: trochę liczb, czyli biznesplan
Gdy rzetelnie odpowiesz na pytania dotyczące modelu Twojego nowego biznesu, możesz przejść do drugiego etapu – tworzenia biznesplanu Twojej wymarzonej działalności.
W uproszczonym schemacie biznesplanu uwzględnij:
- po stronie przychodów: poziom przychodów – najczęściej będzie pochodną liczby pozyskanych klientów, ceny produktu/usługi, efektywności działań w kluczowych obszarach, (np. efektywności pozyskania klientów), sprawności przyjętych kanałów dotarcia (nasza dostępność rynkowa, efektywność sprzedażowa) oraz działań konkurencji (nasza sprawność, przewagi konkurencyjne);
- po stronie kosztów: koszty związane z kluczowymi działaniami, partnerami (np. koszt prowizji), koszty związane z pozyskaniem i obsługą klientów, koszty własne, koszty stałe oraz rozliczenie inwestycji.
Twój zysk to różnica między przychodami a kosztami.
W internecie znajdziesz wiele wartościowych porad na temat opracowania biznesplanu, z których możesz skorzystać. Pamiętaj jednak, że jedynie dzięki odpowiedzi na wszystkie pytania opisane w etapie pierwszym, ich analizie, doprecyzowaniu, spisaniu i pogrupowaniu odpowiedzi uzyskasz mocno realny obraz pomysłu na nowy biznes. Sam biznesplan to zaledwie zebranie odpowiedzi w formie opisowej i liczbowej.
Powodzenia!