Samoocena to nic innego jak reakcja na samego siebie, uwarunkowana sposobem, w jaki myślimy o własnej sprawczości i własnym wkładzie w osiągane cele, a nie tym, czy ostatecznie osiągnęliśmy założony cel. W dzieciństwie nasza samoocena jest kształtowana w kontekście informacji zwrotnych otrzymywanych od ważnych dla nas dorosłych. Jeśli jako dzieci doświadczaliśmy nadmiernych wymagań, krytyki, obwiniania lub porównywania nas do innych, w późniejszym życiu możemy nieadekwatnie oceniać własne emocje, działania i umiejętności. (Podobnie jest, gdy nie uzyskujemy informacji zwrotnych).
Jak podnieść swoją samoocenę?
Mówiąc o nieadekwatnej samoocenie, częściej koncentrujemy się na zaniżonym, a nie zawyżonym poczuciu własnej wartości. Niska samoocena może utrudniać podejmowanie nowych wyzwań, wchodzenie w relacje z innymi, a także stać się przyczyną poczucia braku sensu i wewnętrznego cierpienia. Problem ten nie dotyczy wyłącznie osób, które w wyniku niskiej samooceny wycofują się z aktywności, ponieważ również te, które obiektywnie odniosły sukces, nie czerpią satysfakcji z własnych działań i wciąż mają zastrzeżenia do siebie, a ich reakcja wyraźnie odbiega od reakcji osób postronnych.
Swoją samoocenę najczęściej wzmacniamy w kontakcie z innymi ludźmi. Tymczasem (bez względu na to, czy i jakiego rodzaju informacje na temat nas samych przekazują nam inni) możemy indywidualnie zadbać o adekwatną reakcję na samych siebie. W tym celu wystarczy wziąć pod uwagę 6 elementów.
Świadome życie
Praktykowanie uważności motywuje nas do zmiany i zwiększa samokontrolę. Świadome życie to postrzeganie rzeczy i przyjmowanie ich takimi, jakimi są. Osoby, które uważnie przeżywają własne doświadczenia, mają większe poczucie możliwości zmiany swojego życia, co z kolei wzmacnia w nich pozytywne reakcje na samych siebie.
Asertywność
Asertywność to postawa wobec siebie i innych, która pozwala nam pełniej wyrażać siebie i swoje potrzeby. Osoby asertywne potrafią z szacunkiem do siebie i innych określać własne granice i je przestrzegać. Mówią „tak” rzeczom i ludziom spójnym z ich wewnętrznym światem wartości i potrafią sprzeciwić się rzeczom i ludziom niespójnym z owym światem.
Samoakceptacja
Akceptacja siebie, tj. własnych zasobów i ograniczeń, może stanowić istotny wkład w pracę nad samooceną. Samoakceptacja to nie tylko szacunek do siebie, lecz także zaufanie do własnych wyborów i wiara we własną sprawczość. Osoba, która akceptuje siebie, chce – i potrafi – być sobą, myśli i mówi o sobie dobrze, docenia swój wysiłek i cieszy się z własnych sukcesów.
Medytacja – wskazówki dla sceptycznych, początkujących i niezdecydowanych
Odpowiedzialność za siebie
Nie bez przyczyny wysokie poczucie własnej wartości charakteryzuje zarówno osoby, które wykazują samodzielność w dokonywaniu wyborów, jak również te, które są odpowiedzialne za ich konsekwencje. Przekonanie o własnej mocy pozwala takiej osobie stawiać sobie pytania: „Co w tej sytuacji zależy ode mnie?”, „Co mogę zrobić?”, „Jak jeszcze mogę to zrobić?” – i działać. Osoby o niskim poczuciu własnej wartości szukają impulsów z zewnątrz, podczas gdy te, które pracują nad samooceną, same się motywują.
Cele życiowe
Wysoka samoocena wynika z głębokiego poczucia sensu, tj. przekonania, że to, co i jak się robi, jest celowe. Osoby, które pracują nad własną samooceną, nadają swojemu życiu kierunek i nie tylko podążają za pytaniem: „Czego chcę?”, lecz także rozważają: „Po co jestem?” oraz: „Jaki wyższy cel przyświeca moim działaniom?”. Świadomość osobistej misji, swoistego azymutu działań rozwija w nich poczucie panowania nad własnym życiem i usprawnia formułowanie mniejszych celów.
Wierność zasadom
Osoby mające wysoką samoocenę żyją według własnych, ważnych dla siebie zasad (wartości). Wysoka samoocena jest ściśle powiązana z tym, co jest uznawane i realizowane w ich życiu. Uczciwość stanowi podstawę spójności wewnętrznej i zaufania do siebie. Wierność własnym zasadom nie może prowadzić do negowania wartości innych osób; chodzi raczej o zgłębienie i akceptację własnej niepowtarzalności, przy jednoczesnym uznaniu odmienności innych.
Jeśli chcesz pracować nad własną samooceną, zastanów się na poniższymi kwestiami
- Czy wszystkie powyższe elementy są obecne w twoim codziennym życiu?
- Czy jesteś uważny?
- Czy potrafisz stawiać granice?
- Czy akceptujesz swoje ograniczenia?
- Czy korzystasz z zasobów, jakimi dysponujesz?
- Czy podejmujesz wystarczające działania?
- Czy znasz swoje potrzeby, aspiracje i marzenia?
- Czy wiesz, co jest dla ciebie naprawdę ważne?
- Czy jesteś wierny sobie?
O który z powyższych elementów chciałabyś w szczególności zadbać w swoim życiu? W jaki sposób możesz to zrobić już teraz?
Praca nad własną samooceną wymaga odwagi, konsekwencji i delikatności. Podczas zgłębiania własnych reakcji bądź dla siebie czułym, cierpliwym i wymagającym nauczycielem. Krok po kroku. Element po elemencie. Powodzenia!
Zdj, Unsplash/Caroline Veronez