Od czasu do czasu w swoich artykułach chciałabym przedstawić Wam wartościowe w mojej opinii książki z zakresu psychologii, psychoterapii, czy też po prostu nawiązujące do tematyki pozytywnych zmian w życiu. Takie, których treść czytelnik może przełożyć na praktykę swojej codzienności. Dzisiaj czas na pierwszą z nich.
W tym artykule zaprezentuję pozycję „Umysł ponad nastrojem. Zmień nastrój poprzez zmianę sposobu myślenia” D. Greenbergera i Ch. Padesky, która w Stanach Zjednoczonych i Europie rozeszła się w kilkuset tysiącach egzemplarzy. Autorzy książki są uznanymi psychologami klinicznymi i terapeutami poznawczymi. Dr Dennis Greenberger to kierownik Centrum Leczenia Depresji i Zaburzeń Lękowych w Santa Ana w Kalifornii oraz profesor w klinice College of Medicine na Uniwersytecie Kalifornijskim w Irvine. Dr Christine A. Padesky jest dyrektorem Centrum Terapii Poznawczej w Huntington Beach w Kalifornii i również profesorem w klinice College of Medicine na Uniwersytecie Kalifornijskim w Irvine.
Opisywany podręcznik może być traktowany zarówno jako uzupełnienie psychoterapii, które zaleca pacjentowi specjalista, jak i swego rodzaju poradnik użytkowany zupełnie samodzielnie przez każdego, kto chce poprawić jakość swojego życia.
Otoczenie, myśli, nastroje, zachowania, reakcje fizyczne – można powiedzieć, że to pięć podstawowych punktów, wokół których budowana jest treść książki. Dlaczego właśnie tak? Odpowiedzi należy poszukać w samej teorii podejścia poznawczo-behawioralnego (z angielskiego CBT – Cognitive and Behavioural Therapy) w psychoterapii, bo właśnie ono jest punktem wyjściowym i podstawą wszystkich opisywanych w podręczniku metod. Jest to jedna z najbardziej znanych na świecie szkół psychoterapii o skuteczności udowodnionej w licznych badaniach naukowych. Ogólnie mówiąc, jest to terapia skoncentrowana na zmianie sposobu myślenia i zmianie zachowania.
Terapeuci pracujący w tym nurcie ogromny nacisk kładą na znaczenie myśli i przekonań, które nierozerwalnie wiążą się z naszym nastrojem, doznaniami płynącymi z ciała, sposobem zachowania oraz tym, co w ogóle dzieje się w naszym życiu. Wymienione wyżej sfery łączą się ze sobą, a każda z nich ma wpływ na pozostałe. Przeanalizowanie, jakie zachodzą między nimi relacje, może być kluczem do zrozumienia własnych problemów. Zmiana w jednej ze stref pociąga za sobą zmiany w pozostałych. To powiązanie wykorzystuje się w terapii na wiele sposobów.
Autorzy książki – jak i cały nurt CBT – wychodzą z założenia, że każdy człowiek w sposób aktywny konstruuje swoją rzeczywistość i sam nadaje znaczenie wszelkim bodźcom płynącym z otoczenia. Właśnie ten proces nadawania znaczeń wpływa na nasz sposób pojmowania rzeczywistości oraz na nasze emocje i zachowania. Zgodnie ze słowami Epikteta z Hierapolis: „Niepokoją nas nie rzeczy, lecz nasze mniemanie o rzeczach”. Inaczej mówiąc, to jakie znaczenie nadajemy poszczególnym wydarzeniom z własnego życia wpływa na sposób, w jaki je przeżywamy, jaką wartość emocjonalną im przypisujemy.
Co w związku z tym sprawia, że warto sięgnąć po „Umysł ponad nastrojem”?
Podręcznik może nam posłużyć do nauki rozpoznawania myśli, które się w nas pojawiają (o bardzo różnym charakterze, czasami wręcz automatycznych i słabo uświadamianych), badać własne nastroje i ich źródła, zauważać reakcje fizjologiczne organizmu, które towarzyszą różnym sytuacjom. Może pomóc zmienić błędy w postrzeganiu rzeczywistości i dysfunkcjonalne, szkodliwe dla nas wzorce myślenia, które kreują naszą rzeczywistość.
Poradnik jest nastawiony na dostarczenie czytelnikowi bardzo praktycznej wiedzy z podstaw terapii poznawczo-behawioralnej. Klarownie i zrozumiale wyjaśnia jej ramy oraz mechanizmy powstawania problemów natury psychologicznej. Jest on narzędziem pomagającym czytelnikowi w opanowaniu umiejętności wpływających na jego nastrój i samopoczucie, ułatwiającym poradzenie sobie z problemami. Jest zbiorem metod, które z powodzeniem wykorzystuje się przy leczeniu takich zaburzeń nastroju jak depresja, napady paniki, lęk, obniżona samoocena, problemy w związku itp. Autorzy wskazują, że można go również stosować jako pomoc w wytrwaniu w trzeźwości i życiu bez narkotyków.
„Umysł ponad nastrojem” opatrzony jest licznymi przykładami klinicznymi, gdzie opisywane są konkretne przypadki pacjentów, które są następnie analizowane pod kątem pięciu podstawowych – według terapii poznawczo-behawioralnej – sfer naszego życia: myśli, nastroju, zachowań, reakcji fizycznych organizmu i otoczenia. Autorzy nie ograniczają się jedynie do opisów przypadków, ale pozostawiają także miejsce dla czytelnika do analizy jego własnych problemów. Ma to formę różnorodnych ćwiczeń, pozwalających korzystającemu na przepracowanie swoich problemów. Warto spróbować, ponieważ to książka napisana przez specjalistów, ale w sposób bardzo przystępny i wyczerpujący. Przyswojenie sobie zawartej w niej wiedzy oraz dokładne wykonanie ćwiczeń może przyczynić się do poprawy naszego codziennego funkcjonowania.